A FORZA DA LUZ

Proxecto Neo, 144. Brais Morán e Xiana Lastra

Mónica Palacios Ferreira

O programa 144 estivo dedicado integramente á música galega. Escoitámola. Falamos dela e demos a coñecer dúas novidades discográficas.

O primeiro convidado foi Brais Morán, compositor e intérprete de pezas musicais que xa tíñamos escoitado en Proxecto Neo en programas anteriores. O artista coruñés, con vínculos familiares en Mondoñedo, atendeunos durante un descanso da súa xornada laboral. O ex-integrante de Loretta Martin presentounos o seu primeiro disco en solitario: Cruzando o Eclipse.

Na segunda parte do programa conversamos con Xiana Lastra, que tamén nos presentou A lúa prendeu a luz de Puntada sen fío. 

Proxecto Neo, 143. Leticia Breijo Fernández (Asociación de Desenvolvemento "Nordés")

O programa 143 comezou cunha excelente noticia: a licenza galega que permite a participación dos mozos inmigrantes nas competicións futbolísticas federadas. A esta medida chegouse grazas a unha proposición "non de lei" aprobada por unanimidade no Parlamento de Galiza recentemente pola que se obriga a Federación Galega a expedir esa licenza. En Proxecto Neo falamos cun dos beneficiados, Lavilson Rodrigues Monteiro, quen tivo palabras de agradecemento para todas as persoas que fixeron xestións para solucionar o problema da exclusión. Ademais de dar as grazas ao presidente da A. D. Porto de Burela, ao treinador Abel e ao delegado do equipo xuvenil (Suso Coto), o mozo de orixe caboverdiana comentounos que levaba agardando por esta decisión desde o mes de agosto e que -aínda tendo en conta os obstáculos administrativos- estivo asistindo ás sesións preparatorias durante tres días á semana ao longo destes catro meses. 

Despois de escoitarmos a música de Xiana Lastra e os Puntada sen fío, entramos en conversa con Leticia Breijo Fernández (O Vicedo, 1992). A presidenta de Nordés -a Asociación para o Desenvolvemento das Terras da Faladora- atendeunos desde Madrid, onde está realizando estudos de mestrado na especialidade de Historia Contemporánea. O tema de conversa foi a mellora da competencia comunicativa na expresión escrita, poñendo como exemplo a experiencia dun obradoiro específico organizado por Nordés e realizado na Casa da Cultura do Vicedo. Ademais de falarmos sobre o aproveitamento das novas tecnoloxías (whatsapp, SMS, correo electrónico e redes sociais), tamén tivemos tempo para comentarmos o perfil sociolingüístico da nosa convidada.

Nos minutos finais, xa co sosego que dá o paso do tempo, Karina Parga falounos de como viviu desde A Mariña os episodios bélicos entre diversos países europeos -nomeadamente Francia- e o Estado Islámico, uns episodios que levan causado centenares de vítimas. 

PROXECTO NEO, nº 142.- Colexio Público Antía Cal

"Esta homenaxe lembrarémola sempre. Todas as persoas que estivemos alí. Unha homenaxe cálida. Houbo tanta calor, tanta emoción, que nos chegou a todas e a todos.

Había varios ingredientes nos actos. Había a parte institucional -o nomeamento de Filla Adoptiva-, mais no principio -na descuberta da placa co nome do colexio- xa comezamos a ver o que ía dar de si a xornada. Desde o minuto 1 non quixen perder nada.

Resultou emocionante ver aqueles alumnos e alumnas e a ternura de Antía. Ver a xente do pobo, as amigas, os amigos, ver a familia... Un día fantástico. Moi completo" (Aurora Marco)

Proxecto Neo -o programa de radio educativa inspirado no modelo pedagóxico das Irmandades da Fala, concretizado e posto en práctica en iniciativas tan magníficas como a que impulsou Dona Antía Cal Vázquez en Vigo- quere contribuír a gardar na voz dos e das protagonistas actos como o celebrado o día 28 de novembro de 2015 en Muras.
Con esa intención puxémonos a traballar. Primeiro pensamos en dedicar a emisión nº 142 a Neira Vilas, Chao Rego e Antía Cal. Mais o tempo resultaba moi escaso para meter tantos contidos. Pensamos en prescindir da música e valoramos que non debíamos facelo, porque a música é unha parte esencial de Proxecto Neo. Á vista das circunstancias, decidimos tributar homenaxe a Neira e a Chao facendo aquilo que eles facían: apostar pola cultura nosa. Propuxémonos recoller as intervencións das nenas e dos nenos labregos e transmitilas á nosa audiencia neofalante para contribuír ao seu renacer no día a día. Conseguímolo.
Na primeira etapa atendeunos a Tenente da Alcaldía de Muras, Belén Chao, que nos fixo crónica do desenvolvemento dos actos do Encontro Cultural. Inmediatamente despois, puxémonos en comunicación co centro de ensino. Falamos coa súa directora -a profesora Beatriz Permui- e sentímonos como na casa, porque nos meteu en plena clase de inglés e porque nos presentou nome a nome as nosas estrelas colaboradoras: Noelia, Uxía, Bernardo, Miguel, María, Mara, Estrella e Cristian.

"Non te coñecíamos de nada pero, cando te coñecemos, tratáchenos como da familia" contounos Cristian Guerreiro Carballido que lle dixera a Tita, alí diante de toda a xente. E nós emocionámonos escoitándoo e escoitando todo o que nos contaron. Por exemplo: a descrición da caixiña coa que presentearon a homenaxeada, unha caixiña que levaba unha foto moi especial.

 Despois deste recital de vitalidade, o resto foi complemento. Alba García Pico presentounos unha unidade didáctica destinada a dar a coñecer ao alumnado de ensino secundario e bacharelato a obra de Antía Cal. A Dra. Aurora Marco da Universidade de Santiago contounos as súas impresións dos diferentes actos e glosounos o contido da súa intervención na mesa-redonda en que participou co Dr. Antón Costa -tamén docente na mesma universidade-, coa profesora Mariluz e coa Sra. Genoveva Guerreiro (amigas e veciñas da familia de Antía Cal, en Muras).
O alcalde da localidade, Manuel Requeijo, accedeu a poñer coas súas palabras o punto e final ao programa. Durante a súa intervención convidounos a facer un programa en directo desde o Colexio Antía Cal... e nós tomámoslle a palabra. Será unha honra!

VAI PARA TI, PEPE

Pepe, non nos deu tempo de ver nacido o Balbino africano. Está en xénese, aínda que non chegases a ver o primeiro dos capítulos. Nesta mesma tarde tíñamos previsto recoller os comentarios dun especialista, un profesor africano que se prestara para ler e opinar.
Non chegamos a tempo para hoxe, mais ben sabes que o compromiso está aí. Haberá un Balbino africano e sairá da Mariña. Será un Balbino auténtico, como o da raíz.
Fíxate que recordos máis lindos.
Fíxate que recordos, Pepe.
A sementeira do mañá.
Querémoste.

AS FOTOS

A Crónica de Helena

O MODELO

A ENTREVISTA NA RADIO

A CRÓNICA

DIEGO CALVECHE

PROXECTO NEO, nº 141.- Especial 25 de novembro: Jon Amil e Belén Chao

Programa do 25 de novembro. A emisión explicitamente dedicada á igualdade entre os xéneros. Primeiro falamos con Jon Amil, titulado en Medicina, que nos presentou o blogue As Mir e Unha Noites e que compartillou con nós a súa opinión sobre moitos outros temas relacionados coa atención sanitaria (feita con sensibilidade). Mónica Palacios Ferreira ocupouse da coordinación.

No último cuarto de hora, Helena Valle conduciu a conversa con Belén Chao, Tenente da Alcaldía no Concello de Muras, para presentar o programa de actos dedicado á pedagoga Antía Cal.

ANTÍDOTO PARA SUPERAR O FUNDAMENTALISMO

A conversa entre Jon Amil e Mónica P. Ferreira é un auténtico antídoto para coñecer as situacións de fundamentalismo que nos rodean e que nos son presentadas como a única vía para saírmos dunha suposta penuria cultural. Estes son algúns fragmentos do diálogo:

MÓNICA: Aínda que nacido en Vigo, a túa familia ten unha parte vasca e unha parte galega. Cóntanos.

JON: Ten. Miña nai é vasca, oriunda de Irun. Foi vivir a Vigo pouco antes de nacer eu. Levará vivindo en Vigo uns 28 anos.

MÓNICA: Xa lemos nunha entrevista que che fixeron no Portal Galego da Lingua que o teu contacto co galego non foi precisamente un camiño de rosas...

JON: Non. Imaxina. Que sexas de Vigo-cidade, do centro urbano...

... Cando ía á escola, o galego era bastante escaso. Ao ter unha mestra para todas as materias, o criterio que prevalecía era o dela. Eran profesoras que non falaban galego e nas horas de galego preferían dar outras cousas. Había unha que, en vez de dar galego, na súa hora facíamos lectura en castelán. Galego naquela época... pouco.

No instituto, máis adiante, aumentou un pouco -tampouco excesivamente, que sabemos como está a situación-. No instituto xa fun tomando consciencia do que é o galego.
Eu teño amigos que estudaron toda a vida en Vigo no instituto -que aprobaron e con boa nota- e a día de hoxe non son capaces de enfiar dúas frases seguidas en galego, o que é bastante triste.
O que cambiou a miña relación co galego na infancia e na adolescencia foi o Xabarín Club. Nenos que nunca vida estivéramos en contacto co galego estábamos no parque cantando as cancións de Xabarín -o "xa vai sendo hora de ir para a casa"- ou xogábamos ao Son Goku, que era moi divertido (eu sempre era Vexeta, que é o que máis mola).
KARINA:Chegache aos 18 anos e reivindicache orgullosamente a túa condición de neofalante.
JON: Si. Mais quero aclarar que non foi no momento de entrar na universidade. Comecei a falar en Vigo, antes de entrar na universidade, no final de 2º de Bacharelato. Non fun deses que "chega a Santiago e se bota a falar galego", como me teñen dito.
Xa nos últimos anos do instituto, cando comecei a ter conciencia propia e a pensar por min mesmo, entroume certa comichón co tema do galego. Eu preguntábame: por que non falo en galego? Eu son galego, a miña familia paterna fala toda galego, eu vou á aldea e fálase galego, por que no meu día a día non o falo?
Comecei a fixarme no autoodio que hai; na xente que cambia de idioma para falar cos nenos; na xente maior que fala castrapo por teren vergoña de falaren galego na consulta médica... Iso fíxome reflexionar. 
Pensei que a mellor maneira de defender o galego é usándoo. Así me decidín a usalo en todos os ámbitos. Boteime a falar galego e así até chegar ao día de hoxe.
KARINA: Como lle foi ao orgulloso neofalante na Faculdade de Medicina?
JON: Foime ben e mal. Ao princípio -matemático-, cando digo que son de Vigo, toda a xente pregunta "pero... de Vigo-Vigo?". Á xente estráñalle que unha persoa de Vigo-Vigo -eu son do centro; da rúa Torrecedeira- fale galego. Mais despois tiven moi boa acollida porque comecei a ter un grupo de amigos galego-falantes, a maioría falantes-de-nacenza e iso tamén me axudou a mellorar o meu propio galego, a ter un referente para cuestións como o timbre das vogais abertas e fechadas. Por exemplo: fixeime nun amigo da Limia que as marca perfectamente e iso axudoume a mellorar, a que a miña fonética sexa tan boa como se di. Fascinoume falar con xente e verificar que as variantes dialectais que aparecen nos libros de texto eran de verdade.
Mais entre o estudantado hai de todo. Tamén hai os típicos estudantes que son máis "snobs", que non falan galego. Medicina é como o Hogwarts de Harry Potter. Hai dous mundos. Os da alta alcurnia crense mellores que o resto -non xeralizo; ollo!-; teñen menosprezo polo resto da xente e iso inclúe o galego.
HELENA: Dixéchenos que entre o estudantado o ambiente era moi variado. Cóntanos agora como é o ambiente entre o profesorado.
JON: Pois... decepcionante. Podes imaxinar: temos seis anos de Medicina e cada ano teremos dez materias. Cada materia terá uns catro profesores. Fai as contas de cantos profesores pode haber en Medicina (10 X 6 = 60.... 60 X 3 = 180). Pois de todos eles penso que falaron en galego nas clases tres ou catro. E daquela maneira. Porque, aínda que lle poñen moita vontade -e falar galego está moi ben-, algún o que falaba galego-galego non era. Era así unha mestura con moitos castelanismos...
HELENA: ... vulgarmente castrapo.
JON: ... si, vulgarmente castrapo,
Isto tamén fai que a xente que estudou comigo non coñeza os termos médicos en galego. Eu coñézoos porque os busquei pola miña conta, mais os meus compañeiros non saben os termos médicos en galego. Así pérdese o idioma; é un ámbito en que non se está usando. Despois cando chegan a médicos -a médicas-, chega o momento en que se tes que facer unha historia clínica non sabes. Non sabes como tes que dicir a palabra en galego.

(...)

KARINA: Falando da acollida, que tal foi a acollida que lle dispensou a clase médica ao novo titulado que se presentou no hospital falando en galego?
JON: Xa podes imaxinar. Traballar non traballei. Fixen prácticas... e téñenme pasado cousas!! Unha vez tiña prácticas dunha certa especialidade. Cheguei á consulta e o médico en cuestión tiña todo empapelado con cartaces de certa asociación galegófoba. Nada máis entrar, presenteime: "Ola. Eu son un estudante que vén facer prácticas...". 
Nada máis comezar a falar galego, soltoume: "Oye, tú no serás de Galicia Nova o de los Cafres o de esa gentuza, no?!"
KARINA: Que calificativos máis...!
HELENA: Que desagradable!
JON: O dos Cafres viña por unha asociación estudantil que existía antes. Chamoulle CafRES, despectivamente. Eu flipei. Asi de entrada, que chegue alí e que me diga iso!! Eu simplemente cheguei alí falando educadamente.
Eu non me amilanei. Continuei falando galego -que pense o que queira-. E con ese médico, máis adiante, tamén me pasou..

PROXECTO NEO, nº 140.- Especial 18 de novembro (Manifesto de Lugo): Laura Blanco de la Barrera e Phoebe Oliver

(Vídeo realizado por Lucía Rivas)

Conmemoramos o 97º aniversario da Asemblea das Irmandades da Fala celebrada en Lugo durante os días 18 e 19 de novembro de 1918. Recordamos os contributos de Castelao, de Vilar Ponte, de -entre outros- Ramón Cabanillas, de Lence Santar e de Salvador Mosteiro para chegaren a plasmar por escrito o célebre Manifesto.

Na celebración, contamos coa colaboración das profesoras Laura Blanco de la Barrera e Phoebe Oliver, que nos atenderon desde Óxford.
Guiados por Helena Valle comezamos este programa especial. Despois escoitamos unha breve historia das Irmandades locutada por Lavilson R. Monteiro, Carla da Veiga, Álex Landim e Silvera V. de Oliveira. Nese momento quen tomou as rendas foi Mónica Palacios Ferreira. O primeiro que fixo foi dedicarnos unha canción alusiva á data conmemorada: o 18 de novembro.

Laura Blanco e Phoebe Oliver
na biblioteca da Universidade de Óxford

MANIFESTO DE LUGO

Feita a contextualización, viaxamos a Óxford. Alí recibiunos a profesora Laura Blanco de la Barrera, docente no Centro de Estudos Galegos daquela cidade. Por indicación súa, escoitamos unha música deliciosa de Lorena McKennitt, e despois falamos sobre o seu perfil académico. Soubemos que é licenciada en Filoloxías Galega e Portuguesa, con Diploma de Estudos Avanzados en Teoría da Literatura e Literatura Comparadas, e que está formándose en Psicoloxía a través da Universidade a Distancia.

A seguir pedímoslle que nos comentase como chegou a Óxford e a protagonista mostrouse moi espontánea e animounos moito a formarnos para poder conseguir metas tan interesante como é esta. Foi un momento de magnífica motivación para o estudo.

Non esquecemos pedir información sobre os Centros de Estudos Galegos no mundo e sobre o panorama educativo dunha das universidades de referencia mundial.

Boa mostra dos resultados docentes da Universidade de Óxford, tivémola na segunda parte do programa. Helena Valle levounos da man na tertulia con Phoebe Oliver, que combina o traballo do doutoramento coa docencia na universidade. 

Phoebe Oliver sorprendeunos. Primeiro pola súa impresionante fluidez expresiva no idioma galego, mais tamén polo coñecemento que ten da nosa terra. Con ela lembramos a súa experiencia docente no IES de Ortigueira como profesora auxiliar de conversa en inglés; falamos de gastronomía, de literatura e incluso de cinema.

A ESMORGA

Na parte final do programa sorteamos un exemplar do DVD, xentileza de Vía Láctea Films para a audiencia do noso programa. A primeira copia en ser distribuída na Mariña foi para Xove.

A ESMORGA EN PROXECTO NEO

No noso programa fixemos unha aposta contundente pola difusión do cinema galego. Alén de organizarmos unha proxección para unha parte do noso alumnado, realizamos tres programas divulgativos sobre o filme dirixido por Ignacio Vilar:

Programa 106.- Fixemos entrevista a Sonia Varela 
Programa 107.- Fixemos entrevistas a Zeltia Montes (Música) e Antonio Durán, "Morris" (actor)
Programa 108.- Fixemos entrevista a Matías Nicieza 

PROXECTO NEO, nº 139.- Helena Valle; Mónica Filgueira Formoso; S. D. Porto de Burela

Comezamos o programa 139 cun contido pendente da semana anterior. Helena Valle fíxonos unha extraordinaria crónica do desenvolvemento da presentación da Escola de Teatro de Burela, dirixida por Juan Villarino Calvelo. A nosa locutora estivo na Casa da Cultura para asistir á primeira respresentación dos espectáculos e tomou boa nota, moi especialmente daqueles que estaban protagonizados por Xeila Villarino e por Maka Ledo.

Precisamente despois de falarmos dela, Maka Ledo tomou as rendas do programa e levounos a Ourense para transmitir os parabéns polo seu aniversario a Mónica Filgueira Formoso, a artista plástica ourensá autora dunha exposición sobre Carrapuchiña que estivo en Burela durante a Feira do Libro e a mantenedora da bitácora http://www.moflasinverguenza.com/blog/

Na segunda parte do programa, coa colaboración de Lavilson Rodrigues Monteiro, Mónica Palacios conduciu unha entrevista reivindicativa. A través dos micrófonos de Radio Burela, dous directivos da Sociedade Deportiva Porto-Burela manifestaron publicamente as súas queixas pola cantidade de trabas burocráticas que dificultan a incorporación de mozos extracomunitarios á práctica deportiva. A través das súas palabras, coñecemos o auténtico calvario que deben superar as familias, os deportistas e os clubes modestos para poderen regularizar a situación que permita aos mozos participar en competicións federadas.

Proxecto Neo solidarizouse cos afectados, transmitiu os parabéns á entidade deportiva polo continuo traballo en favor da integración social e comprometeuse a facer chegar o arquivo sonoro da entrevista á Federación Galega de Fútbol.

PROXECTO NEO, nº 138.- Pencha Santasmariñas; Alba Díaz Geada

A meu gaiteriño,

ainda me acordo

cando baixabas polo monte abaixo

e víñasme ti dicindo.

-Bota carne no pote, Marianiña,

bota carne no pote, Marianá,

un molete enteiro. enservelletado,

unha bota con viño, chupáená!

Muller, fartura de loita

qué che hei dicire eu, muller?!

Ti és como a terra nosa,

e a terra coma ti é!

Deixeivos a entrambas soias

anque convosco quedei

Valeira está a terra, morna

ti, sementada, abofé. (bis)

E o vento dicía

pronto hai de volver!,

pra tirar a fame, pra poder comer... (bis)

Ai, muller, cántas noitiñas

te deitaches coa tristura?,

e o vento, aínda che traguía,

as novas dos que marmuran.

E o vento dicía,

pronto hei de volver...

RECITADO FINAL:

Ti és o milagre da terra

e a terra é un milagre teu

mistura de mel e cerna

de fera e de anxo do ceo.

Pariches de pé o fillo,

como fan no monte as bestas.

E hoxe que volto vencido,

para que eu venza ti te deitas.

Ao voltar, que che hei decir?!

Maldito o día e a hora

en que te deixei aquí

pra procurar vida fora!

O inverno da emigración

roubounos a primavera,

quen eu era, xa non son,

e ti non és a que eras!

Xa poden os leiros dar

colleitas ben abondosas,

poden en Madrí falar

con palabras ben fermosas,

que nunca nos han de pagar

a nosa fame de outrora!

O programa 130, protagonizado por Pencha Santasmarinas e Alba Díaz Geada, comezou cun poema de Marica Campo -musicado por Fuxan os Ventos- titulado "Muller".
Con esa música de fondo, comezamos a conversa coa axente de Extensión Agraria e activista por mundo máis xusto tanto no económico como no ambiental e -moi especialmente- no referente ao xénero. Lembramos a súa chegada á Mariña en 1968 e as súas vivencias laborais e políticas entre este momento e 1981, o ano en que marchou da nosa comarca.
Na última parte do programa, o tema de conversa foi o marisqueo a pé. Nese momento a fluidez expresiva de Pencha era xa imparábel. O documento sonoro ten un valor extraordinario.

PAra facer a entrevista a Pencha contamos coa axuda de Alba Díaz Geada (1985), Licenciada en Historia e Premio Estatal á Excelencia no Rendemento Académico Universitario, con liñas de investigación en historia agraria e historia social, movementos sociais, cambio cultural, franquismo e transición á democracia.

PROXECTO NEO, nº 137.- Carmen Fernández Morante; Adela Figueroa, Montserrat Lombardía, Pepe Paz; Fran Rei

Lucía Rivas captou o momento da entrevista feita a través
do programa Skype

 

Comezamos o programa 137 escoitando unha peza musical con mensaxe de ánimo e motivación. Despois de proclamar ao unísono "Sexa // o que for", entramos en contacto con Dna. Carmen Fernández Morante, que nos atendeu desde Santander, e a quen Mónica Palacios presentou como: "unha profesora con currículo Modelo Burela, porque é especialista en tecnoloxía educativa; porque imparte ensino sobre as novas tecnoloxías aplicadas á educación; e tamén pola súa traxectoria intercultural".

Na entrevista, co son do traballo de Lucía Rivas ao fondo, falamos de moi diversos temas, entre eles a adaptación da neofalante á nosa terra, "onde levo media vida" -segundo nos dixo. Despois, a profesora Morante presentounos as titulacións da Faculdade de Ciencias da Educación da USC, que son seguidas por máis de dous millares de futuros docentes. A seguir respondeu unha pregunta moi directa de Maka Ledo: "Cre que o sistema escolar está respondendo ben aos avances tecnolóxicos?"; falou da atención á diversidade; e finalmente da presenza do multiculturalismo no ensino superior.

No punto final da entrevista... a música!

Como voando, dirixímonos á India para conversar cunha grande amiga de Proxecto Neo: Adela Figueroa Panisse. A profesora luguesa atendeunos desde Shantiniketam, onde estaba acompañada pola tamén profesora Montserrat Lombardía. Ambas facían visita ao pedagogo Pepe Paz, impulsor dunha Casa da Galiza naquela terra. Na voz dos protagonistas, tivemos información sobre a presenza do idioma galego en Goa, do ensino solidario na Bengala... e de moitos temas.

Mentres facíamos entrevista, recibimos chamada de Marco Pereira Oliveira, que interviu en directo. Foi bonito unir Burela, Xove e a Mariña toda co oriente asiático.

No último cuarto, tributamos homenaxe a Manuel María. Primeiro Lavilson Rodrigues e Alex Landim fixeron crónica dunha viaxe de estudos á Casa Museo de Outeiro de Rei e despois Fran Rei púxonos o contrapunto para a mesma información.

PROXECTO NEO, nº 136.- Higino Martins Estévez e Chus Villamar

Programa 136 de Proxecto Neo. Comezamos entrevistando o profesor Higino Martins Estévez, integrante da Asociación "Amigos do Idioma Galego de Buenos Aires" e membro da Academia Galega da Língua Portuguesa. 

No último cuarto conversamos con Chus Villamar, que creou e actualiza o blogue www.polavoltadosor. blogspot.com

PROXECTO NEO, nº 135.- Mónica Palacios Ferreira e Marco Pereira Oliveira

Comezamos o programa 135 en conversa coa nova integrante do Equipo Neo: Mónica Palacios Ferreira. Con ela falamos da súa breve experiencia de locución feita no programa 134 e das sensacións vividas na súa primeira experiencia radiofónica. Apoiándonos na música de Sacha na Horta tamén lle demos as boas-vindas a Karina Parga, que se reincorporou ao programa. 

Despois da música, recibimos no estudio a visita de Marco Pereira Oliveira, estudante do ciclo superior de Administración e Finanzas no Instituto Perdouro de Burela. Coa condución de Maka Ledo e Helena Valle, iniciamos unha tertulia en que falamos de moi diversos temas. Principiamos por Tras-os-Montes -concretamente de Vila Real, Vila Pouca de Aguiar e da Ribeira da Pena- de onde é orixinaria a familia de Marco, que xa naceu en Xove. Seguimos, abordando as condicións laborais dos empregados do sector madeireiro, no que estivo enrolado o pai do noso convidado.

Navegando mar adentro, falamos das condicións de educación do alumnado invidente: da preparación do profesorado, da colaboración que presta a ONCE -desde as delegacións de Pontevedra, Coruña e Lugo- e dos avances tecnolóxicos que favorecen a alfabetización das persoas con falta de visión.

Non deixamos esquecido case nada: tratamos a aprendizaxe, a realización de probas de verificación dos coñecementos e incluso a participación en actividades extraescolares (natación, pintura... e a radio).

Marco Pereira comentounos como se interesou pola radiodifusión. Tivo palabras de lembranza para Senín Díaz (de Radio Burela) e María José Pardiñas (profesora de Tecnoloxía) que propiciaron os seu contacto inicial co medio e tamén para Pepe Peinó e Matías Nicieza que lle facilitaron a oportunidade de facer un programa en directo durante o primeiro semestre de 2015.

Nos minutos finais confirmounos que pensa continuar producindo un programa para Radio Burela. A música de Fausto Bordalo Dias puxo fin a esta emisión.

PROXECTO NEO, nº 134.- Xoán Carlos Rodríguez e Tomi Legido (CUAC FM)

ESCOITA AQUÍ O PROGRAMA

Lucía Rivas captou o momento da primeira intervención
de Mónica Palacios (á dereita da imaxe) en Proxecto Neo

Cheos de vida. Así comezamos. Outra vez con Guadi e outra vez aquilo de "Voltar... onde a pedra o viu medrar... Estarei subindo a unha montaña... Estarei buscando a sombra dunha parra". Con ese Norte, buscamos a comunicación con Xoán Carlos Rodríguez, poeta da Coruña, integrante de Ronseltz. Non nos foi nada difícil, porque inmediatamente despois do saúdo xa nos presentou o lugar de Barra, en Ourense, de onde é orixinario. Tamén nos falou da familia -emigrantes na Suíza- e do retorno ao país para asentárense na Coruña, onde traballaron no ramo da madeira. Entrando en materia literaria, evocamos a súa participación na revista Trapalladas editada no Instituto Agra do Orzán e a seguir paramos na Faculdade de Filoloxía da Coruña para falarmos sobre os colectivos poéticos A Illa Quente de Ningures e Ronseltz, aquel en que participou o noso convidado xunto con Miki Nervio, Xavier Cordal, Serxio Iglesias e Manolo Cortés.
Chegados a ese momento da conversa, emerxeu unha nova voz, a de Mónica Palacios, que viña simplemente como observadora; non estaba no guión.
-Xoán Carlos... fálanos un pouco do novo libro: Sectores de Fogo.
Estas foron as palabras da entrada. Despois chegaron máis. O mellor dos ramos cos que se podería finalizar a entrevista.

Capa do libro

Contra-capa

A música de Emilio Rúa serviu de cortina de separación da primeira coa segunda entrevista. Maka e Mónica propiciaron a conversa con Tomi Legido, que participou en representación de CUAC FM. Foi así como coñecemos as orixes desta emisora impulsada por un grupo de estudantes da Universidade da Coruña. Primeiro anotáronse no Clube de Prensa da propia universidade, despois fixeron prácticas en Radio Culleredo e en 1996 decidíronse a constituír unha asociación xuvenil co obxectivo de manter unha emisora comunitaria. De aí a chegar a emitir as 24 horas houbo moita historia e desa historia nos falou un dos seus protagonistas. 

PROXECTO NEO, nº 133.- De novo nas ondas

Helena Valle, Maka Ledo e Lucía Rivas no estudio de Radio Burela

momentos despois de finalizar a emisión en directo

Primeiro programa do curso académico 2015-2016. Helena Valle e Maka Ledo conduciron ao unísono a entrega número 133. Despois do aperitivo musical que nos trouxo María Fumaça, o prato forte foi a emisión do programa gañador do certame "O Galego na Onda" convocado pola Secretaría Xeral de Política Lingüística.

Xa nos minutos finais, escoitamos a voz do Zeca Afonso e con ela despedímonos. 

FEIRA DO LIBRO DE BURELA

Para visualizar as imaxes nun tamaño maior, clica encima delas

RINLO

O desenvolvemento dos traballos de campo da iniciativa Palabra e Memoria, incluída na intervención educativa Modelo Burela, levounos nestes días á localidade de Rinlo e alí descubrimos os resultados doutra intervención en termos moi semellantes realizada desde os últimos anos do franquismo. Primeiro a través do portal O meu pobo de Rinlo e posteriormente por medio das indicacións de dous dos seus impulsores -Pedro Cobo e Santiago del Río Gutiérrez-, coñecemos unha información moi valiosa, que nos servirá de punto de partida para un estudo máis en profundidade dun referente importantísimo que descoñecíamos.

Na espera de podermos establecer algún tipo de convenio que nos permita coñecer in situ o desenvolvemento do proceso (ao estilo das nosas Visitas Modelo Burela), recomendamos a visualización desta xanela aberta a Rinlo, a súa xente e o seu patrimonio.

Do portal O meu pobo de Rinlo aprovéitase todo, da presentación ás biografías e incluso ao Libro de Visitas.

Sirvan, pois, estas palabras de recoñecemento para todas as persoas que fixeron e fan posible esta revitalización patrimonial, con lembranza moi especial para Alfonso Pampín:

Nacido en Melide en 1928, chegou a Rinlo con só 26 anos, case recén saído do Seminario. Antoño de Maripiepa -que por aquel entón andaba polos catorce anos e que foi a primeira persoa de Rinlo que falou con el- dicíanos: -"Lembro que era un día de inverno con un frío que non se aguantaba, chegou en taxi a diante da casa de Amparo. Nada máis baixarse, dirixiuse a min e díxome "Al mal tiempo...!!" ao que lle respondín con celeridade "¡¡... buena cara!!". 

Galeguista como o que máis e grande amante da cultura, a música e o teatro, soubo gañar a confianza da xente pola súa sinxeleza, o seu carácter confraternizador e o seu compromiso cos problemas colectivos. Tamén pola súa participación e colaboración desinteresada en calquera proxecto cultural ou social para o que se reclamase a súa implicación.

(Fragmento tomado directamente da bitácora xa citada)

Punto de encontro

A grande manifestación do 25 de Xullo de 2015, punto de encontro das persoas que amamos a nación galega, foi o marco de reencontro da escritora Marica Campo cun dos seus ex-alumnos, Santiago Ivám Cozinha.

Foi un reencontro moi especial, despois de que neste mesmo mes de xullo os parentes de Ivám Cozinha escollesen uns versos da escritora para os recitar na cerimonia de casamento do xornalista galego afincado na República Checa.

Marica Campo e Ivám Cozinha no Festigal

(Foto: Gustavo González)

PALABRAS DA FAMILIA

Versión checa

Je desátého července dva tisíce patnáct. Jsme tady. Zdá se to neuvěřitelné, ale přijeli jsme všichni, abychom doprovodili Petru a Iváma, Daniela, Honzu a Jarmilu, Honzu mladšího a Petru a Viktorku s Elenkou, babičky Jarmilu Krouskou a Jiřinu Drašarovou. 

Jsme tady s vámi, v rodině, abychom přívítali tady na tomto světě Daniela a abychom popřáli mír a harmonii Petře a Ivámovi. Moc děkujeme, Petro. Moc děkujeme, Iváme, Dali jste nám příležitost podniknout tuto cestu, která je velmi speciální v našem životě. To, co cítíme, to už napsala jednou Ivámova učitelka, která zásadně ovlivnila Ivámovo vzdělávání, když byl Ivám malý. Iváme, Petro, teď, když přišel čas k blahopřání, chtěli bychom použít slova Mariky Campo, zde v rodinném kruhu :

Pozvali jste nás na vaši oslavu
a my jsme na ni přijeli,
protože je vaše
a je to oslava.

Oděni mořem a měsícem,

oděni mořem a zemí,

oděni mořem a zase mořem

a přijeli jsme na ni, na vaši oslavu.

Obuti sluncem a chlebem,

obuti sluncem a oblásky,

obuti sluncem a zase sluncem 

a přijeli jsme na ni, na vaši oslavu.

Toužíme po lásce a míru,

toužíme po lásce a jsme jí plni,

toužíme po lásce a zase po lásce, 

a přijeli jsme na vaši oslavu.

Mnoho štěstí! 

Vše nejlepší v životě.

Versión galega

Dez de xullo de dous mil e quince. Aquí estamos. Parece incríbel, mais viñemos todos. Para acompañar Petra e Ivám; Daniel, Honzu e Jarmila; Honzu, Petra, Vitoria e Helena; e as avoas Jarmila Krouska; e Jirina Drasarova.

Estamos aquí convosco, en familia, para dar as boasvindas á vida a Daniel e para desexarmos paz e harmonia a Petra e Ivám.

Moito obrigado, Petra. Moito obrigado, Ivám, por nos dardes a oportunidade desta viaxe única nas nosas vidas.

O noso sentir está recollido nos versos da Mestra que contribuíu decisivamente para a educación de Ivám desde que era pequeno e que nós tomamos a liberdade de adaptar para a ocasión.

Ivám, Petra, nesta hora facemos nosas as palabras de Marica Campo para vos dicer aquí en familia:

Invitástesnos á vosa festa

e vimos a ela

porque é vosa

e porque é festa.

Vestidos de mar e lúa
vestidos de mar e terra
vestidos de mar e mar
vimos a ela.

Calzados de sol e pan
calzados de sol e pedras,
calzados de sol e sol
vimos a ela.

Famentos de amor e paz,
famintos de amor e cheos,
famentos de amor e amor,
vimos á vosa festa.

Moita sorte!

Moita felicidade na vida!

O poema orixinal

Este é o poema orixinal de Marica Campo, extraído da súa obra poética Tras as portas do rostro (Ed. Baía)

Invitáchesme á túa festa

e vou a ela

porque é túa

e porque é festa.

Vestida de mar e lúa
vestida de mar e terra
vestida de mar e mar
vou a ela.

Calzada de sol e pan
calzada de sol e pedras,
calzada de sol e sol
vou a ela.

Famenta de amor e paz,
famenta de amor e chea,
famenta de amor e amor,
vou á túa festa.

Incorporación de Marica Campo ao idioma galego

"Paseime ao galego, tanto na práctica monolingüe da fala como na escrita, durante a miña estadía no Colexio Público de Castro de Rei. Alí descubrín o desaxuste en que vivía ao estar nunha casa prestada tendo casa de meu. Nesta mudanza axudoume moito Xosé Manuel Carballo, o primeiro traductor de Molière ao galego entre outras moitas cousas." (Tomado da autobiografía publicada na Biblioteca Virtual Galega.

Saúde e Sensibilidade

"A miña experiencia co uso habitual da lingua galega é moi gozosa e recoméndoa a todos os profesionais da sanidade do noso país"

Son palabras do Dr. Carlos Fernández Fraga, do Servizo de Atención Primaria do SERGAS e docente con moita experiencia nos cursos sobre coidados paliativos

A importancia dunha escola ao servizo da comunidade

Aínda que na universidade nunca me falaron na nosa lingua, eu tiña pola infancia algo de coñecemento sobre ela, porque tiven a fortuna de ter recibido clases de Ricardo Carvalho Calero, de Arcadio López Casanova, de Xosé Luís Méndez Ferrín...  Tiven a sorte de ter tido o contacto coa Lingua, un contacto que me tirou aquel medo de que non fose un vehículo apropiado para ser utilizado en calquera situación, mesmo naquelas máis técnicas  ou máis científicas; aquelas máis relacionadas co mellor da cultura. 

O compromiso individual e a panorámica global

O cambio desde aquela é enorme. Hoxe no noso centro de saúde todos falamos a nosa lingua. Ainda que a escrita -nas historias clínicas- aínda é limitada, o avance foi moi importante. Xa dispoñemos da maioría dos textos fundamentais para o desempeño diario da nosa profesión. Traballamos todos con documentos estándar galegos para todas as  solicitudes, etc.  Non temos nese sentido maior dificultade. O que nos falta é animarnos un pouco. A maneira de avanzar nalgún desempeño é utilizando o recurso.

Eu uso a lingua en exclusiva -salvo en autos que sexan de fóra de Galicia-  na escrita, e utilizo a lingua na docencia.

Tiven unha experiencia excelente co uso da lingua. Pola miña traxectoria profesional - agora dedícome maiormente aos cuidados paliativos; desempeño a función coordinación galega de paliativos-, a atención ás persoas que están perto da vida leváronme de novo á lingua, de maniera inmediata. A comunicación, a proximidade, é unha necesidade  absoluta nestas circunstancias de tanto sufrimento, no momento en que a vida escapa. Daquela non podo dicir máis que a miña experiencia coa fala é unha experiencia gozosa, unha experiencia que recomendo a todos os profesionais da sanidade no noso país. 

Durante a etapa do ensino, nos anos en que eu estudei na Faculdade de Santiago, non somente non recibíamos clases na lingua, senón que estaba perseguida. Recibíase sanción. Incluso éramos expulsados. Nas asembleas tamén se nos impedía falala. 

Novos tempos

O cambio foi radical. Daquela non había ningún texto técnico-científico no noso idioma. De existiren, estarían prohibidos. Hoxe é totalmente diferente. Neste ano participei na elaboración da parte correspondente á  Ética clínica para os enfermeiros especialistas en medicina de familia para o ensino oficial. Os materiais foron todos elaborados na nosa lingua. Na mesma lingua vehicular desenvolvo ao menos vinte cursos de coidados paliativos, tanto de nivel básico como de nivel intermedio, dirixidos a profesionais da atención primaria. Publícanse na nosa lingua documentos como todos os relativos a coidados paliativos, relativos á atención ás familias con pacientes con dor, relativos ao propio plan galego de paliativos. Tamén moitas outras publicacións que estamos utilizando no día a día (guías). A propia sociedade galega de paliativos dispón dunha páxina web que está toda escrita no noso idioma. Nunca tivemos unha queixa. Sempre nos felicitaron. Ninguén nos dixo que usando o noso idioma fixésemos algo con menor difusión potencial.

Plan galego de coidados paliativos

O programa de formación do plan galego de paliativos é transversal. Atende tanto a necesidades de persoal xa formado, como da xente que comeza a desenvolverse neste ámbito. Antende a profesionais da medicina como da enfermaría, do traballo social,  da psicoloxía... de todo o persoal que está implicado na atención de paliativos.

Dentro do plan galego tamén se desenvolven numerosas actividades que atenden o grande público. Facemos intervencións nos principais hospitais para difundir a filosofía dos coidados paliativos como as que fixemos nos hospitais de Verín, de Burela, de case todos os hospitais de Galicia. A xente recibe esta formación na nosa lingua con enorme interese. O número de persoas que se anotan ao curso triplica sempre as prazas disponíbeis. Todos os materiais que empregamos está sempre en galego, tanto o material escrito (presentacións e contidos) como a súa explicación oral. 

A historia clínica

No referente ao rexistro dos pacientes, na historia clínica, en galego, comparto cos compañeiros hospitalarios as limitacións derivadas do tempo, que implica que cando tratas con un paciente que supós que vai precisar o uso dese informa fóra de Galicia utilizamos o castelán, senón desenvolvémonos habitualmente en galego tamén escribimos en galego. Nunca tiven queixa ningunha. Nin problema de comprensión.

No uso da língua non hai dificultade ningunha a nivel técnico profesional, a nivel oficial. De feito, existen textos de coidados paliativos que se traduciron -sexa do francés sexa do inglés- antes ao galego que ao castelán. A literatura fundamental para este ámbito publicouse en galego.

Temos máis problemas no uso diario. No uso frecuente da Historia Clínica. Temos que buscar o equilibrio entre a escaseza do tempo coa necesidade de comunicación.

A tradución das obras específicas

Entre os documentos que se traduciron -dentro dos básicos- están recensións dos traballos pioneiros sobre os coidados paliativos. Traducíronse directamente. Para a Asociación Internacional de Coidados Paliativos (AICP), volcouse do inglés a Declaración de Venecia sobre os coidados paliativos como dereitos humanos. Moitos textos como os Cuestionarios e escalas para a avaliación da dor nos nenos, do Hospital Gustave Roussy de Francia; os materiais derivados dos traballos do Grupo de Edmonton do Canadá...

LUCÍA RIVAS, PREMIO "O GALEGO NA ONDA

 VISUALIZA AQUÍ O VÍDEO

Cando botamos a andar o programa "Proxecto Neo", en xaneiro de 2012, non levantamos grandes entusiasmos a non ser nun grupo reducido de persoas entre as que estaba Senín Díaz, un filólogo que naquela altura se ocupaba do control técnico en Radio Burela e que colaboraba en tarefas de redacción. Coa súa axuda e alento, unha semana tras outra conseguimos producir, realizar e difundir através das ondas un espazo de radio educativa que co tempo se ía converter nun foro de convivencia intercultural.

No mes de marzo daquel ano aproximábamonos á ducia de programas emitidos e chegounos unha sorpresa. Lucía Rivas presentouse no Instituto Perdouro, díxonos que nos escoitaba todas as semanas, deunos os parabéns e díxonos algo que aínda ninguén nos dixera: "se hai algo que eu poda facer, contade comigo". Diante da xenerosa oferta, nós fomos torpes e non soubemos estar á altura; non lle dixemos nin que si nin que non. Os pedagogos fomos dominados pola antipedagoxía. Porén, Lucía foi máis forte e máis intelixente e o mércores seguinte presentouse ás portas de Radio Burela media hora antes da realización do programa e dixo que lle gustaría ver como se facía Proxecto Neo.

- Adiante!

Afortunadamente, en plena emisión, Karina Parga tivo que atender as redes sociais e non podía recoller a memoria gráfica. Entón Lucía colleu a cámara, púxose mans á obra e completou a reportaxe fotográfica. Daquela caemos da burra e vimos o evidente: que Lucía se sentía unha integrante do grupo e que podía facer un grandísimo traballo.

Aínda ben que rectificamos a tempo e que superamos os nosos propios prexuízos. Por que os tíñamos?  Vexan o absurdo: porque Lucía naceu cunha limitación física; sen ser xorda, a súa capacidade auditiva era moi limitada; iso obstaculizoulle moito a comprensión e a expresión oral na infancia e, como é evidente, tamén a comprensión e a expresión escrita desde o momento en que entrou no colexio. De aí derivou un fracaso escolar no sistema convencional, que case nos atrapa.

Mais Lucía ten unha forza vital enorme e ten moita capacidade de decisión e é extrovertida e aprendeu desde pequeniña a derrubar fronteiras. Ela incorporouse a Proxecto Neo e púxose a traballar desde o primeiro día e desde o primeiro día chegou sempre con puntualidade, mantívose constante e encargouse de transmitir ánimo nos momentos de dúbida. Incluso máis: Lucía converteuse na nosa referencia de educación en valores. Cando emitimos o programa número 90, foi ela quen dixo: "faltan só dez para os cen; hai que ir pensando nun detalliño para estes rapaces, porque o fan moi ben e porque son moi responsábeis". Pura lóxica e moita sensibilidade.

Felizmente, da responsabilidade e da dedicación de Lucía non nos demos conta nós sós. Para velo, a Rubén Riós e a Andrés Rozados non lles fixo falta máis dun par de sesións, tras das cales tomaron a decisión de propoñer a Lucía Rivas como candidata ao premio "O Galego na Onda" xunto con Viviane e Laura Brito, Simón R. Rouco, Serxio Rivas, Maka Ledo, Elena Valle e Sofu Housni. E, non menos felizmente, a proposta foi aceptada e Lucía ten tamén a súa cota de participación no galardón.

Benvido sexa, pois, este "Galego na Onda" como recoñecemento á forza de vontade e ao espírito de superación; e tamén á coeducación, á educación integradora, á escola comprometida na loita contra as desigualdades sociais.

EN SOLIDARIEDADE CON ALI LMRABET

O xornalista Ali Lmrabet está en folga de fame e protagoniza unha protesta diaria ante a sede das Nacións Unidas en Xenebra para esixir que o goberno marroquino lle permita exercer de novo a súa profesión no seu país, como explica no portal do que é director: www.demainonline.com.

Con esta protesta, que comezou o pasado 24 de xuño, Lmrabet pide ás autoridades de Marrocos os seus documentos de identidade, que lle foron negados, por relanzar a súa actividade profesional.

O xornalista acusa o Goberno de Marrocos de o ter convertido nun indocumentado no seu propio país tras negarlle a renovación da súa identificación nacional e o seu pasaporte alegando inexactitudes na súa declaración de residencia.

Esta non é a primeira folga de fame de Lmrabet. En xuño de 2003, estando no cárcere, xa fixo outra durante 50 días para protestar pola súa condena a tres anos de prisión por "aldraxe ao rei" Mohamed VI. Este último indultouno en xaneiro de 2004 despois dunha intensa campaña internacional reclamando a súa liberación.

En abril de 2005, o goberno de Marrocos prohibiulle exercer o xornalismo no seu país durante 10 anos. Rematado o prazo desta prohibición, o pasado mes de maio, Lmrabet presentouse en Tetuán, a súa cidade natal, para renovar os documentos e relanzar dous semanarios satíricos. As autoridades, non obstante, negáronlle o certificado de residencia, motivo que lle impide renovar a súa documentación persoal e relanzar os seus proxectos profesionais.

DEIXA AQUÍ O APOIO SOLIDARIO

Sorte na vida

Como complemento ao programa 132, dedicado á profesora María Dolores Reimunde Noreña, recollemos aquí as súas palabras pronunciadas no acto de despedida do traballo docente. Ao mesmo tempo, tamén facemos públicas algunhas imaxes do Caderno titulado Sorte na vida que lle ofrecemos como mostra de cariño do conxunto da comunidade educativa do IES Perdouro así como de profesores e profesoras doutros centros que nos acompañaron durante a xornada.

PALABRAS DE DESPEDIDA

de

 Mª Dolores Reimunde Noreña

Capa do caderno co que foi presenteada
a profesora Reimunde. No seu interior leva diversos
textos dedicados por varias persoas, entre elas Neves
Cando (ex-alumna na USC e compañeira no Perdouro),
Antón Niñe (Presidente da A. C. Os Matos) e
Sara Gil Cordido (de cuxo relato saíu o título do volume)

Amigas e amigos:

Precisamente hai uns días, unha nai comentábame que estaba preocupada porque non sabía que centro elixir para o seu fillo. Dixéranlle por aí que o Perdouro era o mellor por unha razón: que seguimos moi de cerca o alumnado. Para min, sempre é un orgullo escoitar estas cousas, porque, dende a primeira vez que escoitei a palabra Perdouro — daquela que me chamaron por teléfono para comunicarme o meu novo destino — ata o día de hoxe, teño comprobado que é verdade: o que encontrei aquí foron uns excelentes profesores, que sodes tamén excelentes persoas. No Perdouro nunca se aforraron esforzos para mellorar a calidade do noso traballo e aínda con todo iso sempre nos parece pouco.

Por tal razón, quero transmitirvos a satisfacción que sinto polos anos que pasei aquí. Síntome agradecida, en primeiro lugar, por ter compartido tantas horas con uns compañeiros sempre dispostos a axudarme cos meus problemas e a darme ánimos en momentos difíciles. Aprendín moito de vós durante estes anos e, no día a día, nos pequenos detalles, conseguistes que me atopase mellor comigo mesma.

En segundo lugar, quero dicir tamén que foi un pracer dar clase durante estes anos a uns alumnos e alumnas como os que temos nós, e comprobar a evolución e a capacidade de superación de moitos deles. Na entrevista que me fixeron para a revista Maruxía preguntábanme cal era o mellor recordo que gardaba do alumnado, e a verdade é que podería dicir moitos máis, en especial despois da entrañable despedida que me fixeron nestes días. Contareivos unha anécdota: cando xa rematara a glamurosa sesión de fotos que me preparastes, xa saíndo das clases, un dos alumnos chamoume aparte e pregunteille: “qué queres?”. Díxome: “botareite de menos!”. Aquela frase inesperada chegoume á alma!

Pola miña parte, levo comigo un bo número de vídeos e fotos, e o que é máis importante: levo comigo os vosos nomes, a vosa amizade e o cariño que me demostrastes durante os meus últimos anos da vida laboral.

Para rematar, quero dicirvos que espero que vós me recordedes por algo máis que por ter inaugurado os aseos, que por certo, quedaron bárbaros.

Moitas grazas por todo!

 

NOTA: O discurso foi pronunciado o día 26 de xuño de 2015 durante a comida de despedida celebrada no restaurante Xoíña de Foz.

PROXECTO NEO, nº 132.- María Dolores Reimunde Noreña

ESCOITA AQUÍ O PROGRAMA

A profesora Reimunde con parte do equipo do programa

San Martiño de Mondoñedo. Foz. Lugo. Santiago de Compostela. Vigo.Burela... son algunhas das localidades do periplo vital da profesora María Dolores Reimunde Noreña. Mais o punto de saída e o de retorno é a capital da diocese mindoniense: San Martiño.

Licenciada en Filosofía e Letras pola Universidade de Santiago de Compostela, a profesora Reimunde é doutora en Filoloxía Hispánica pola Universidade Complutense de Madrid coa tese titulada Hispanoamérica en las revistas gallegas (1914-1936). Comezou impartindo clases no Colexio Universitario de Lugo en 1979, actividade que combinou coa investigación en materia de crítica literaria. Desde 1990 é profesora de Ensino Secundario. Tras exercer a súa docencia como profesora de Lingua castelá e Literatura no Politécnico de Lugo e no IES Valentín Paz Andrade de Vigo, desde 1999 imparte clase no IES Perdouro.

PROXECTO NEO, nº 131: Xosé María García Palmeiro; María G. Albert; Julio Lorenzo; Chus Amieiro

 ESCOITA AQUÍ O PROGRAMA

Teño unha casiña branca

na Mariña entre loureiros.

Teño paz e teño amor

e estou vivindo no ceo.

Así cantaba Faustino Santalices, a peza que lle dedicamos no comezo do programa ao primeiro decano do Colexio de Xornalistas de Galiza. Xosé María García Palmeiro resolveunos a dúbida -"teño unha casiña case branca no lugar das Valgas, en San Miguel de Reinante, no Concello de Barreiros, que foi onde eu nacín; na casiña que construíu coas súas mans o meu avó, Ramón"- e así confirmamos cal é o seu lugar de orixe e corrixiu en directo algunhas informacións erradas que están publicadas na rede cibernética. Despois fixo unha síntese da súa experiencia profesional e nós interesámonos por algunhas etapas: a de Radio Galicia (1971), da revista Teima (1976)  e de Radio Popular de Vigo (1982).

"Teima foi unha ilusión (...). Dirixíaa Ánxel Vence e reuniu nomes tan significativos como Perfecto Conde, Vítor Freixanes, Luís Álvarez Pousa, Xavier Navaza. Comezaba Manuel Rivas, que fixo traballos moi valiosos. Fixo fotografías Xurxo Lobato... Houbo colaboradores de grande valía, de compromiso co país, coa liberdade, coa innovación e co futuro de Galicia".

Deixamos un xornalista para falar con outra, dunha xeración diferente. Desde a Rúa de Valdeorras, no seu primeiro día de exercicio no cargo, atendeunos a alcaldesa, María G. Albert. 

Julio Lorenzo animounos a secundar a campaña para que a TVG se faga con novos capítulos da serie Dragon Ball Z. Nós escoitámolo atentamente e apoiamos a iniciativa. 

Nos minutos finais, viaxamos a Vilamor para conversar con Chus Amieiro, que nos explicou moi ben explicado o que hai Alén do silencio.

PROXECTO NEO, nº 130: Tareixa Navaza; Badou Keita; Guadi Galego

ESCOITA AQUÍ O PROGRAMA

O programa 130 estivo protagonizado por Tareixa Navaza, Badou Keita e Guadi Galego. Medios de comunicación audiovisual, inmigración subsahariana e música foron os temas tratados.

A primeira locutora da TVE-Galicia falounos do seu traballo radiofónico en Radio Galicia-Cadena SER (1965) e da súa incorporación á delegación galega da TVE, onde coincidiu con Luís Mariñas e Xosé María García Palmeiro. Comentounos como se fixo neofalante e como se alfabetizou en idioma galego na Faculdade de Filoloxía con Rosario Álvarez e Francisco Fernández Rei. Lembrounos as palabras de alento que lle transmitía Ricardo Carvalho Calero.

Cando lle preguntamos por que en 1985 non pasou a traballar na TVG, respondeu con contundencia: "porque ninguén me pediu que o fixese. Á TVG fun de convidada, nada máis".

Na parte final da entrevista tamén falamos de política de comunicación, aproveitando a experiencia da nosa convidada no Consello de Administración da Compañía de Radio e Televisión de Galiza. A resposta foi clara: día a día temos que continuar reivindicando a presenza da nosa cultura nos medios, mesmo nos de titularidade pública e do ámbito territorial galego.

A música de Guadi deu paso ao segundo entrevistado, Badou Keita, que nos atendeu desde Ordes, onde reside. Este cidadán de raíces familiares en Mali chegou á nosa terra desde Ziguinchor, na beira do Río Casamance, no Senegal. Chegou xustamente da terra en que está ambientada a primeira parte do libro Lúa do Senegal, de Agustín Fernández Paz. Foi por iso polo que lle lemos en antena uns fragmentos. Da locución da versión galega ocupouse Mouhamed Sakho e da versión en wolof o seu irmán Babacar.

Badou Keita falounos ao estilo Celso Emilio Ferreiro: como un irmán. Transmitiunos unha grande lección de humanismo, que nós escoitamos con moita atención e con moita emoción.

Nos minutos finais falamos con Guadi. Con ela falamos de Cedeira, da música tradicional, dos estudos de piano e de gaita, da composición "desde que era moi nova". Tamén lle preguntamos pola etapa en Berrogüetto, por A Cada Canto e por Espido. Naturalmente, falamos tamén da súa etapa como artista en solitario e do Lúas de outubro e agosto.

Foi unha entrevista curta, porque se nos fora o tempo con Badou Keita. Temos a certeza de que Guadi nos desculpará e a audiencia tamén. Mereceu a pena.

DOCUMENTO HISTÓRICO

NA VOZ DE TAREIXA NAVAZA

(neofalante)

PEQUENOS ESFORZOS CONSTANTES

A profesora da área de Imaxe Persoal durante a entrevista (FOTO: Lucía Rivas)

María C. Faraldo Sánchez

Recén chegada a este centro Perdouro en Burela, convidáronme a participar nun proxecto estupendo de radio escolar. Eu encantada de poder contribuír falando das miñas diversas experiencias laborais en Imaxe persoal.

Tiven a sorte de ser entrevistada por Silvera V. de Oliveira, unha alumna con moito interese, moi eficiente na entrevista previa e na posterior participación no programa.

Agora aproveito este medio para facerlle chegar a miña mensaxe: Ánimo, Silvera! Os obxectivos e as metas máis difíciles alcánzanse con pequenos esforzos constantes.